theaterpraat

Naar het West End gewaagd. Maar met studentkorting natuurlijk. Stand-bytickets alleen beschikbaar één uur van tevoren. En voor een stand-by moet ik op een maandagavond daar naartoe om zeker van een kaart te zijn - de critici zijn over deze voorstelling lovend.’Boeing, Boeing’ is een farce, waarin de Engelsen heel goed in zijn (geen commentaar aub) maar deze keer geschreven door een Fransman, Marc Camoletti.De Hems, een Nederlandse pub in ChinatownNa het kopen van mijn kaart, ₤20 (bijna €30!) mét korting - anders had ik ₤45 (€67!!!) betaald (in 2006 in de West End is over ₤400 miljoen (€584.392.229,75) in kaarten verkocht) - loop ik terug over Leicester Square en vijf minuten naar De Hems om het uur door te brengen. De Hems is de Nederlandse pub, verwarrend genoeg in Chinatown, waar soms de Nederlandse gemeenschap in Londen zich bevindt. Ik koop een jonge jenever (₤2.75/ €4) en een koffie (₤1.50/ €2,20) en ik lees mijn ‘Private Eye’ - ook een onontbeerlijk onderdeel van de Britse samenleving maar met niets met theater te maken. Gewend aan gezond eten (Britse ironie) heb ik al een vege pasty (soort patie) á ₤2.75 (€4) op en een stuk pizza ₤1.50 (€2,20 - redelijk goedkoop, vind ik). Terug naar het theater, het Comedy Theatre op Panton Street. Veel gepoetst koper en hout, gebouwd in 1881. En een lange rij gepoetste mensen, sommigen ook in 1881 gebouwd. Ik bestel een jus (₤1.50?/ €2,20). Trouwens in de taalles ben ik ‘sinaasappelsap’ geleerd maar dat hoor ik nooit in Nederland).Het West End is niet ineens open voor Europees theater geworden, ‘Boeing, Boeing’ is eigenlijk nog een revival (ze doen niet aan nieuwe stukken) uit de zestig jaren toen het voor zeven jaar speelde. Vermoedelijk is het toen naar Engeland gekomen omdat het in Frankrijk zo’n succes was.Het verhaalOmdat ik te lui ben, vertaal ik die samenvatting van de producenten: ‘Bernard, een succesvolle architect woonachtig in Parijs, denkt dat hij zijn drie verloofden, stewardessen, gemakkelijk aankan. Het is slechts een kwestie van roosters en een betrouwbare, lankmoedig huishoudster die met tegenzin de rol van romantisch luchtverkeer controleur heeft. Als oude schoolvriend Robert aankomt, verheugt Bernard zich op de gelegenheid om zijn naïeve bezoeker zijn eerste klasse operatie in werking te laten zien. Helaas, helaas, dienstregelingen veranderen, vluchten krijgen vertragingen en een nieuwe turbocharge Boeing wordt in dienst gebracht: chaos volgt in deze hysterische werveling van herrie en koppelen’ - of misschien was het toch beter in het Engels…Geen vernieuwing - wat wil je nu?Vanaf het begin is het duidelijk dat ondanks de Franse schrijver is dit door en door een Britse voorstelling. Het publiek weet zijn signaalwoorden perfect en lacht op alle de aangegeven plekken [‘Audiences know what to expect, an that is all that they are prepared to believe in’, ‘Rozencrantz & Guildenstern are Dead’, Tom Stoppard]. En dat is precies het probleem in het begin voor mij, ik zie dat de bedoeling is dat ik op een gegeven moment zou moeten lachen, maar het komt niet. Misschien komt het omdat ik de laatste dagen bezig ben om mooie samenvattingen van Nederlandse toneelstukken voor producenten te maken…Maar wat mooi aan zo’n voorstelling is, is dat je dagenlang niet hoeft na te denken waarover het gaat. Het heeft geen pretenties dan grappig te zijn. Zelfs als een Britse comedy satirisch is, is dat alleen om grappig te zijn en niet om een boodschap door te geven (uiteindelijk de zwakte van veel Brits theater: heel goed in vermaak, maar weinig meer). Niet dat ‘Boeing, Boeing’ satirisch is, het is tenslotte in ‘61 geschreven.Heel BritsEn het spelen is ook misschien heel Brits: overdreven dus. Als je denkt aan de speelstijl in de BBC comedie ‘Allo, Allo’ (wat ik HAAT) dan weet je waarover ik het heb. Eigenlijk is ‘Allo, Allo’ vrij toepasselijk omdat wij hier ook met nationale types te maken hebben. De stewardessen zijn een Amerikaanse, Italiaanse en Duitse. Eigenlijk met de Duitse begon ik te denken dat de Engelsen nog niet vanaf de Gestapo types en grapjes over de oorlog zijn maar uiteindelijk moet ik toch toegeven dat hoe grotesk dan ook ze heel grappig is. Robert voelt zich gedwongen haar zijn identiteitsbewijs en paspoort te laten zien als ze alleen maar vraagt wie hij is. Ze deed mij ook denken aan een paar Duitse kennissen van mij…SterrenvoertuigDe voorstelling is ook een voorbeeld van iets wat vaak voorkomt in het West End en Broadway, en waarvan ook Nederland niet immuun voor is: de voorstelling als stervoertuig. Mark Rylance, tot voor kort artistiek leiding van het Globe Theater, speelt de lomperd uit het platteland in de stad op bezoek. Roger Allam heb je waarschijnlijk in veel BBC tv drama’s gezien zonder het te merken. Speelt ook in veel hoorspel. De stewardessen zijn minder bekend maar Patrica Hodge, beter bekend als een femme fatale van tv en toneel, is onherkenbaar en uitstekend als de misbruikte huishoudster. Wisselen van sterrenHodge is ook een voorbeeld van een ander gewoonte in het West End, het ruilen van de sterspelers na zoveel weken met andere sterspelers. Net afgelopen week speelde Frances de la Tour (heel jammer dat ik haar heb gemist). Waarschijnlijk doen producenten zoiets in de hoop dat het publiek nog een keer wil komen. Of misschien hebben sterspelers het té druk (of worden té goed betaald) om zich aan een voorstelling voor té lang te verbinden.In het begin van het stuk vond ik het optreden van Rylance té geremd, net als het personage. Misschien is dat mijn probleem met Rylances optredens, hij speelt té werkelijk: als de personage saai is, moet het publiek juist van het weergave van saaiheid genieten, niet het echt saai vinden. Voor net té lang speelt Rylance aan de rand tussen weergave en echt vervelend. Maar als de omstandigheden in het stuk gekke worden, ontwikkelt Rylances personage zich om die uitdagingen aan te gaan en dat ik moet ik toekennen. Maar als je Mark Rylance in iets heel goeds wil zien, dan moet je naar een oud BBC drama van misschien twintig jaar geleden kijken: ‘The Grass Arena’ na het gelijkgenaamde boek over een alcoholistische zwerver die een schaakkampioen wordt, waar hij echt realistisch moest doen. Het boek zelf is ook de moeite waard.Weer Brits acterenTerzijde: ik heb de laatset tijd gemerkt dat ik bijna een stamlijn van gesticulaties en lichaamstaal bij spelers zie als ze zo aantrekkelijk mogelijk voor het publiek trakteren te zijn. Ik en het Britse publiek vinden dat helemaal niet zo erg, wij willen dat onze spelers zo aantrekkelijk mogelijk doen dan werkelijk. In een of ander schelmenroman van ongeveer twee honderd vijftig jaar geleden (‘Tom Jones’ van Henry Fielding, denk ik) klaagt een huisknecht over het optreden van Garrick (ook weer niet zeker) als Hamlet, dat zijn reactie op de verschijning van de geest van zijn dood vader was net alsof een echte iemand een spook had gezien. Heel slecht zonder alle de ‘dramatische’ gesticulaties en geluiden dus. Het was ironisch bedoeld maar toch. Dus een deel van mijn analyse van een voorstelling is: Oh, hij gebruikt zijn stem een beetje als die, hij doet dat net zoals die, hij ziet er een beetje op dinges uit, of eerder, waar heb ik dat trucje, gesticulatie, wat dan ook, ergens anders gezien? Dus het publiek was meer dan gelukkige met de voorstelling, en ik moet toegeven dat ik ook hard gelachen heb maar dan was het de tijd om naar huis te gaan. Ik heb een programma gekocht (₤3/ €4,40) en de verplichte zwerver vermeden en dan weer naar De Hems op weg naar huis. GeldGeef geen geld aan de zwervers! Hoewel het straks duidelijk zal worden hoeveel ik aan deze avond uitgegeven heb, en Engeland weinig aan sociale voorzieningen doet, kunnen zwervers nog altijd hun uitkering zonder vaste verblijfplaats krijgen (in tegenstelling met Nederland) en er is meer dan genoeg opvangplaats. In De Hems klets ik met de Nederlandse kelnerin die mij meteen als een student van UCL herkent (welke andere Engelsen spreken Nederlands?) en waar ik nog een jenever (₤2,75/ €4) drink, ondanks de dubbele whisky (₤6.60/ €9, 65) dat ik tijdens de pauze in de voorstelling had besteld. Ik wil nadrukkelijk zeggen, en mijn vrienden en kennissen kunnen dit getuigen, dat ik normaal gesprken niet zoveel drink, maar de tentamens zijn net afgelopen en ik ben nu met vakantie.Maar hoeveel heeft deze avond mij gekost? Even kijken… €52,65!!! En met korting! Goed dat ik geen satay of bitterballen in De Hems heb gekocht. En ik denk dat ik geen geld voor zwervers heb! Hoewel ‘Allo, Allo’ niet naar mijn smaak is, heb ik alleen maar bewondering voor hoe de vertaler in de ondertiteling de problemen van de grapjes heeft opgelost.’Boeing-Boeing’ door Marc Camoletti, verwerkt door Beverley Cross, Comedy Theatre. Reserveren mogelijk tot 20 oktober 2007 (http://www.theambassadors.com/comedy/spp3483.html).Ook goedkoop kaartjes van ‘tkts’, Leicester Square: http://www.officiallondontheatre.co.uk/tktsDe Hems, Nederlandse pub, 11 Macclesfield Street, Soho. Vrij duur maar als je je bitterballen en kroket mis, moet je hier naartoe: http://www.beerintheevening.com/pubs/s/74/745/DeHems/Soho