theaterpraat

Eén van mijn stokpaarden, en hopelijk een bron van inkomst in de toekomst, is dat het nog steeds moeilijk in Engeland is om een redelijke discussie over de integratie te voeren. Veel moeilijker dan in Nederland, in ieder geval. Als je eens over de problemen van integratie en de multiculturele samenleving hier begint, ben je óf racistisch, óf blindelings multicultureel. Er is nog geen tussengrond. Daarom ben ik in organisaties zoals het New Culture Forum geïnteresseerd die een genuanceerder betoog maken hoewel ze beslist van de rechtse hoek komen - mensen die iets van Leefbaar hebben maar redelijker overkomen en beter bespraakt zijn. Dat ze beter bespraakt zijn heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat een aantal een welbedeelde achtergrond kom (Oxford, Cambridge, public school) maar het verband met Leefbaar is ook niet helemaal toevallig. Figuren zoals Douglas Murray en Ian Buruma nemen hun inspiratie van de gebeurtenissen in Nederland in de laatste jaren. Voor hen is Nederland ‘gidsland’ in negatieve zin, een waarschuwing voor heel Europa. Douglas Murray is van eigen zeggen vriend van Ayaan Hirsi Ali en in contact met Geert Wilders. ‘Wat ik heel graag in de toekomst wil zien is een goed, ondeugend, rechts toneelstukDe reden voor mijn aanwezigheid eergisteren bij het New Culture Forum, en ook de reden voor dit stukje, was het debat: ‘Politics and the theatre: Who’s left?’ Een aantal figuren van het theater wereld waren samengebracht om te discussiëren waarom er geen rechtse stukken zijn (net als het discussie over integratie, onze politiek stelsel laat weinig ruimte tussen links een rechts, hoewel je zou dat niet weten als je naar de twee grote partijen kijkt). Aanwezig waren toneelschrijvers Richard Bean en Shelley Silas, publicist Minette Marrin en manager literaire afdeling National Theatre, Chris Campbell. Aanleiding voor deze discussie was de uitspraak van vooraanstaande regisseur Nicholas Hytner (National Theatre) die kennelijk zei: ‘Wat ik heel graag in de toekomst wil zien is een goed, ondeugend, rechts toneelstuk ’ (met het gevolg dat hun literaire afdeling onmiddellijk onderbedolven werd met ongevraagde manuscripten).Politiek theater doodVerschillende standpunten waren aangekondigd en er was wat debat over of er zelfs een links toneelstuk is. Volgens het panel is het politiek gedrevene toneelstuk al jaren uitgestorven en wat er eerder was, was gewoon slecht theater (Brecht uitgezonderd). [Volgens Bean was het stuk ‘Drunk Enough to Say I Love You’ [zie mijn weblog] als ‘shit’ (zijn worden) door mensen bij het Royal Court beschouwd maar wegens Churchills positie en het politieke inhoud was het toch opgevoerd]. Ook de schrijvers onder het publiek gevestigd dat ze schreven alleen over wat voor hen interessant was, en ze probeerden wel alle kanten van een problematiek of thematiek te bekijken, en dat ze de kwesties in geen politieke kader zien. Hoe ziet er een rechts toneelstuk eruit?En hoe zou een rechts stuk eruit zien? Een bejubeling van kapitalisme, consumptie en ondernemerschap? Of, als een schrijver onder het publiek zei, de bevestiging van het normale, hetero wereld waar de helden hun doelen bereiken, goed bovenop komen, en waar hard werk wordt beloond (musical = American Dream)? Als er wel een linkse bias was, of is, komt het door de patronage - veel gemeentes die de subsidie nota’s beslissen zijn links (allang twijfelachtig, naar mijn mening) - of omdat de gevestigde orde in de cultuur is van de mensen die hun plek als activisten in de zestig jaren hebben geworven (de aristocratie van de toneelschrijvers werden benoemd, Harold Pinter, Howard Brenton, David Hare, David Edgar, Carol Churchill). Dat het (gesubsidieerde) theater circuit links is werd bevestigd, zei Bean, door het feit dat het Royal Court had voorgenomen dat hij met hen zou marcheren tegen de oorlog in Iraq. Dat een matinee van een musical in een ander theater werd afgelast zodat de cast konden marcheren.Volgens mij, als het theater links is, is dat alleen omdat de status quo in Engeland vrij rechts is, en tegen die status quo moet er altijd een tegenstem zijn. Vandaar kan een conclusie vertrokken worden dat als de intelligentsia links is als reactie op de samenleving dan komt er een rechtse tegenstem binnen die intelligentsia tegen de status quo van een heersend, links intelligentsia, dus New Culture Forum, Neoconservatieven, enz. Theater, de Islam, en vrijheid van meningsuitingMaar de discussie was pas echt interessante als het de huidige kwesties van de samenleving betreft. Niemand durft iets over de Islam te schrijven hoewel het juist het discussiepunt van het moment is. Een theater is veelvoudig meer kwetsbaar dan een anonieme schrijver, was hun bewering. Schrijvers zouden over de gevoelige kwesties willen schrijven, maar ze kunnen niet op de politie rekenen. Voorbeeld was het stuk ‘Beshti’ (een fictief verhaal over kindermisbruik onder de Sikh gemeenschap, als ik me goed herinneren) in het Birmingham Repertory, waar het gemeenschap zo woedend was dat de politie de veiligheid van het theater en het publiek niet kon garanderen. Het was nog niet op het toneel maar stenen naar het theater (met glazenfaçade) waren gegooid, en terwijl kinderen naar een kindervoorstelling gingen. Uiteindelijk was er geen opvoering in Engeland.Zelf censuurToneelschrijvers zijn al bezig met zelf censuur, of uit ‘verantwoordelijkheid’, zei Silas, of uit pragmatische redenen. Bean vertelde hoe het Hull Truck gezelschap vroeg hem om zijn tekst te bewerken om alle referenties naar Mohammed te vermijden tijdens het Deense stripverhaal kwestie, wat voor hem een kwestie van geweten was als schrijver. Hij riep een aantal schrijvers en theater makers bijeen in het Royal Court om de kwestie te discussiëren en de reactie van Carol Churchill - één van die gevestigde orde, herinner je - was alleen te schreeuwen dat Moslims de meeste onderdrukten ter wereld zijn (waarschijnlijk waar) en dat ze nooit gekwetst mogen worden voordat ze naar buiten driftig stormde. Zijn stuk ging nauwelijks over de Islam maar uiteindelijk veranderde hij het toch uit pragmatische overwegingen. Nog een voorbeeld was een opvoering van het stuk ‘Tamburlaine’ van Christopher Marlowe (een eigentijdse toneelschrijver 400 jaar geleden) een paar jaar geleden waarin een Koran wordt gescheurd. Vóór de opvoering werd het betreffende scène stilletjes geschrapt. LafheidDan was er gezegd dat als je over een bepaalde groepering wil schrijven dan moet je onderdeel van die groepering maken, dan was gezegd dat Groot-Brittannië moet zich schamen dat zij zo laf was om een stuk als ‘Beshti’ niet te beschermen (het werd alsnog in Frankrijk en Belgie gespeeld - het National wilde toch een voorlezing maken maar door het herhaaldelijk verzoek van de schrijfster was het afgelast), dan zei een vrouw dat het een belediging van haar als vrouw was dat niemand ‘mocht’ schrijven over het feit dat een bepaalde groepering haar beschouwd als slechts de helft in waarde van een man, dat ze zou moeten thuis blijven, enz. Een tv producent van ‘The South Bank Show’ onder het publiek zei dat er al zelf censuur in tv-land heerst en dat zelfs een discussie over vrijheid van meningsuiting in een uitzending van haar programma bijna weggehaald werdNog een paar puntenToneelstukken kritisch over de Islam of de multiculturele samenleving worden niet geschreven. Rechtse stukken worden in het algemeen niet geschreven hoewel er een aantal uitzonderingen zijn (zie beneden). Tom Stoppard is rechts. Het literaire gevestigde orde is rechts (cf. Martin Amis en zijn artikel ‘Horrism’ - neologisme ‘Horrorisme) - maar zie eerder, een theater met alle de werknemers is kwetsbaarder dan een enkel schrijver (maar cf. vertalers en uitgevers van Salman Rushdie die vermoordt zijn).Een video-blog van deze discussie is binnenkort beschikbaar. Ik zal je het laten weten. En mijn hoop voor een bron van inkomst is het vermoeden dat Nederlandse voorstellingen al bezig met de Islam en de multiculturele samenleving zijn terwijl Engeland net begonnen is. Het plan is dat ik die voorstellingen vertaal en in Engeland verkoop - wat kan een Nederlands sprekende Engelsman anders doen als hij iets met theater wil? Maar ja, als iets werkelijk over de Islam gaat dan wordt het zelfs gevaarlijk…Gegeven voorbeelden van rechtse/multiculti toneelstukken(?):Playing with Fire, David EdgarSing Out for the Lads, Roy WilliamsStuff Happens, David HareWhat We Did to Weinstein, Ryan Craig (zie recensie ‘The Glass House’)