theaterpraat

Ik weet dat het volgende in minder en groter mate waar is van verschillende instellingen en excuses voor het NL’s van deze Engelsman, maaaaaaaaaaaar:

Ik heb me allang geërgerd aan de weigering van instellingen en kunstenaars om zich te rechtvaardigen. Me allang geërgerd aan de weigering om zich oprecht bezig te houden met nieuwe publieksgroepen bereiken. Hun minachting voor ‘participatie’ of ‘wijktheater’, die als ‘waardig’, maar niet volwaardig, worden gezien. Dat het zelfs een belediging is, hun minder waardig is, voor instellingen en kunstenaars zichzelf uit te leggen. Kunst omwille kunst en als je dat niet begrijpt, ben je een cultuurbarbaar.

Ik heb mijn ergernis toen geuit – maar niemand voor de gevolgen gewaarschuwd.

En zelfs wijktheater is niet immuun – enkele maanden geleden werd mijn verbazing tijdens een vergadering alleen maar groter. Steeds groter naar verhouding van hun onbegrip voor het dringende noodzaak om het ‘waarom’ uit te leggen. Later heb ik tegen een vriendin gezegd: die houding zal ze [het gezelschap] duur komen te staan.

Die vergadering van toen was vóór de algemene verkiezingen. Ik had niet eens in gedachten dat een rechts kabinet zou komen.

Mijn ‘waarom’ Na bijna twee decennia in de woestijn, waren Britse instellingen en gezelschappen in1997 zo dankbaar voor het eind aan een Conservative regering, dat ze niet té goed waren om hun bestaansrecht, een publiek, te leren koesteren. Ook niet te goed om te laten zien voor de Labour regering dat overheidsgeld iets oplevert, dat cultuur iets meetbaars toevoegt, en dat ze alles uit de kast haalden om eigen inkomsten binnen te halen. Het was, in ieder geval, verplicht. En desondanks - en ook tegenin buitenlandse aannames - is er wel in het Verenigd Koninkrijk een ‘kunstzinniger’ en moeilijker toegankelijk theater. Als je heel goed bent of je ambities hoog, mag dat ook - maar het helpt als je ook kunt laten zien wat je ‘nut’ of alleen maar mogelijke nut, is. Het geld voor ‘zuiver kunstzinnig’ of ‘zuiver instrumentalistisch’ – educatie, maatschappelijk interventie – en alles tussenin komt alsnog van dezelfde pot.

[Vraagje tussendoor: ben je noodzakelijk gecomprimeerd, maak je niets anders dan slechte kunst, als je ook ingezet worden om bepaalde maatschappelijke doeleinden te bereiken?]

Het gevolg van jezelf rechtvaardigen is dat zelfs vóór de Britse verkiezingen in mei, moest de rechtse partij de Conservatives – ondanks hun traditionele rol als vijand van de kunsten - hun steun voor kunst en cultuur uiten ondanks de wetenschap dat een eventuele regering overal flink moest bezuinigen. Of kunst en cultuur in het VK nu evenredig wordt bezuinigd naar verhouding van andere afdelingen en sectoren moet nog gezien worden – we hebben het toch nog over een +/- centrum rechtse regering – maar een disproportionele slachting van iets dat lijkt ‘nuttig’ te zijn, of minstens ‘gewaardeerd’, lijkt onwaarschijnlijk.

Terug in NL, ligt de schuld van de aankomende slachting van de NL’se podiumkunsten na de cultuurbarbaars in het kabinet, bij de podiumkunsten zelf. Dat instellingen en makers zich hebben laten verwijderen van het publiek, dat ze eigenlijk te bezig waren theater alleen maar voor andere theatermakers te maken (andere theatermakers en geen publiek zitten ten slotte in de beoordelingscommissies van de verschillende raden voor cultuur) zal uiteindelijk het einde van gezelschappen, theaters, makers betekenen. Nu dat het argument voor het behouden van de podiumkunsten noodgedwongen gemaakt moet worden lijkt kennelijk weinige mensen in staat om een overtuigend en vooral onderbouwd betoog te maken. Filosofisch onderbouwd noch onderbouwd met de resultaten van empirisch onderzoek.

Volgens mij is een vergelijking mogelijk met de bredere verschuiving naar rechts en de benadering van kwesties over integratie – en waar dat naartoe heeft geleid. Weldenkende mensen hadden de mensen die over etnische groepen klaagden, afgeschreven als alleen maar discriminerend en racistisch – of hun klachten wel of niet gefundeerd waren, of ze wel of niet daadwerkelijk racistisch of discriminerend waren. Geen discussie is ingegaan, laat staan dat actie is ondernomen met als gevolg dat alles nu gezegd mag worden, allochtonen voelen zich nooit zo onveilig, en het voortbestaan van de rechtsstaat lijkt op het spel.

Tegelijkertijd waren mensen die de waarde van de kunsten misschien zouden betwijfelen ook afgeschreven als ‘cultuurbarbaars’ en niemand dacht dat het de moeite waarde was om echt werk van te maken om die mensen aan andere ideeën te brengen. Met als gevolg dat die ‘cultuurbarbaars’ nu bepalen hoeveel geld jouw instelling [i]niet [/i]zal krijgen.