De VNT beweegt en de aarde trilt
Een week in VNT-gerelateerd nieuws:
- dinsdag: VNT presenteert een nieuw plan voor de podiumkunsten: stadsgezelschappen met een eigen theater in 8 steden en een eigen ensemble, afschaffen van de reisplicht en een post-academische theateropleiding voor jonge theatermakers
- woensdag: Toneelgroep Amsterdam kondigt TA-2 aan, een post-academische theateropleiding voor jonge theatermakers
- donderdag: in de Volkskrant een rondetafelgesprek tussen zes makers van drie generaties over de ‘crisis in het theater’. Opvallendste uitspraak is van Ronald Klamer van Het Toneel Speelt: “[in de jaren ‘80] werd de maker zelf kunstenaar in plaats van zich schatplichtig te voelen aan de schrijver van de tekst. Door die ontwikkeling is het theater zijn volkse en literaire wortels kwijtgeraakt. (…) Ik denk dat die moderniteit een beetje ongemakkelijk aan het worden is, dat we onszelf herhalen. Ik vind helemáál niet dat het theater moet meegaan met zijn tijd.”
- vrijdag: een aantal schouwburgen laat via de VSCD weten dat ze vóór de VNT-plannen zijn. Ze willen meewerken aan het opbouwen van een ‘circuit van kwaliteitspodia’. VSCD-directeur Hans Onno van den Berg vergelijkt het met een eerste voorzichtte vrijage van egeltjes.
- zaterdag: Orkater kondigt De Nieuwkomers aan, een post-academische theateropleiding voor jonge muziektheatermakers
Je moet het ze nageven: ze doen er lang over bij de VNT, maar dan gebeurt er ook wat. Een paar opmerkingen:Opnieuw wordt duidelijk hoezeer het ‘grote’ en het ‘kleine’ circuit uit elkaar aan het groeien zijn. In de pers wordt dit plan aan de hele VNT toegeschreven, maar het is eigenlijk alleen van de Sectie 1, de VNT-afdeling van de grote gesubsidieerde gezelschappen (en, om onduidelijke redenen, Orkater). Dit plan is vooral een uitwerking van ‘het sterke centrum’, waar Ivo van Hove het in zijn Staat van het Theater over had, maar niemand weet hoe het nu moet met ‘de sterke marge’.De kleinere gezelschappen zijn begrijpelijk niet zo blij met deze move van sectie 1. Want onder het -niet onredelijke- betoog voor stadsgezelschappen met ensembles zit een onuitgesproken wens: Geef ons geld. Ensembles en post-academische opleidingen zijn dure hobby’s. En omdat nergens in het stuk expliciet wordt gevraagd om extra geld voor de podiumkunsten, en omdat er vraagtekens worden geplaatst bij de efficiëntie van de productiehuizen en de kleine gezelschappen, lijkt het alsof de groten een overheveling van middelen voorstellen van de kleintjes naar henzelf.Wat dat betreft is het interessant dat de Raad voor Cultuur juist aanstaande dinsdag haar advies over de Basisinfrastructuur bekend maakt. In het nieuwe cultuurnotastelsel zal er juist een grotere scheiding ontstaan tussen de beschikbare gelden voor grotere en kleinere instellingen. Er is natuurlijk een eenvoudige oplossing voor dit financiële probleem: er zijn natuurlijk eigenlijk te veel grote gezelschappen. Daarvan kunnen er prima een aantal worden gedowngrade naar een kleiner formaat. Met drie gezelschappen in de Randstad en nog twee in de rest van Nederland ontstaat er genoeg ruimte om die overblijvende gezelschappen fatsoenlijk op te tuigen.
reacties
Nou, een opvallende uitspraak was toch ook dat Eric de Vroedt Hans Croiset “de schaamlap van Joop van den Ende noemde”.
Ach, Hans Croiset zal in de jaren ‘60 wel voor erger zijn uitgemaakt denk ik zo.
Net als bij een echte aardbeving kun je als eenvoudig toeschouwer alleen maar hopen en bidden. Precies als de studenten tijdens de onderwijshervormingen of de patienten gedurende het updaten van de gezondheidszorg.
Maar om te zeggen dat meer TGA ( groot en vaak bombastisch)) en minder of geen ‘t Barre Land (klein) danwel meer NT ( groot en vaak saai) en minder of geen Aluin, me een wenkend perspectief lijkt, nou NEE.
En Eric de Vroedt is de schaamlap van Ivo van den Hove. Ook onder de machtige mannen is het ‘jeder für sich’. Goddank - anders werd het wel heel doorzichtig allemaal. En de ‘Gott über Alles’? - die zetelt in het ministerie. Iedereen is gewaarschuwd - de grote jongens weten wat zij doen en verzetten als eerste hun stukken. Zij zijn bereid de kleintjes te verschalken. Voor de kleineren geldt: hoed u! Bejegen de revolutie die van boven komt met de grootste argwaan! - Jehebt de keuze uit twee strategieën: Zelf een revolutie beginnen. Of je als schaamlap laten gebruiken.
Ik zou zeggen: flikker deze zes mannen vast uit het bestel en je krijgt een veel frisser geheel. Zeker die klamer moet ‘s weg, met z’n geblaat. Het toneel is al jaren onderhevig aan powerplay van dit soort prostaatpraters. Ophoepelen ermee en kijk ‘s naar de mooie dingen die er gemaakt worden! Zo, en nu uitademen.
Het idee van een stadsgezelschap spreekt me al wel een tijdje aan. En dat ik dan fan word van ToneelClub Utrecht en daardoor bijvoorbeeld juist niet van TC A’dam. En dat ik dan iedere paar weken naar de schouwburg ga en onder vertoon van mijn clubcard een entreekaartje mag kopen. Voorstellingen van TCA mag ik alleen bezoeken als ik in Utrecht met een combikaartje op de supportersbus stap, en de burgemeester van Amsterdam ons niet met de ME aan de rand van zijn stad opwacht.
Maar dat Elinkwijk, DOS en Velox ooit samengaan tot een grotere club, één grote football club voor heel Utrecht, dat is dus eerder vertoond. Toen Barre Land, Aluin en Paardenkathedraal samen TC Utrecht werden en hun eigen stadionnetjes verruilden voor de Stadsschouwburg. Amateurclubs namen de achtergebleven speelplaatsen over. Of projectontwikkelaars.
Alleen, de geldstromen lopen natuurlijk wel fors anders. Profvoetbal krijgt tegenwoordig sponsor- en tv-geld en daarnaast inkomsten uit de fanshop en de toegangskaartjes. Toen het in de jaren zestig, of wanneer was het, nog vooral recettegeld betrof, en er minder publiek kwam, verdwenen de kleine clubjes (ook FC Amsterdam redde het trouwens niet..!).
Het amateurvoetbal bleef een bloeiende tak.
Van, eh, juist: amateursport.
Maar hoor eens, het Barre Land, Aluin of de Paardenkathedraal - willen de Stadsschouwburg helemaal niet bespelen. Voor zover ze dat zouden willen kunnen ze dat zelf regelen en zullen ze welkom zijn op het Lucas Bolwerk. Maar let op, dit plan is niets anders dan het centraliseren van het geld - en dus van de macht om het te besteden.
Denk daarbij de aanstaande bezuiniging - deels vertaald in deze sanering, deels in de plicht meer publieksinkomsten te genereren en voila - zichtbaar is welke maatschappelijk kracht hier actief is. - Alle kruimels verzamelen! Hoed u voor het grote deeg!
Wat een tijd en geld en energie verspilling! Hoeveel zal er de komende jaren weer besteed worden aan de renovatie van het bestel, het protest, de wederopbouw? - En dat gaat allemaal niet over theater, niet over kunst, niet over de noodzaak van theater in de huidige samenleving - hooguit over het gebrek aan noodzaak. Het zal een periode zijn waarin een aantal topambtenaren, artistiek leiders en schouwburgdirecteuren een valse komedie opvoeren die eindigt met een happy ending: de herverkaveling van het theaterpotentieel tot acht Albert Heijns. Wie zich niet conformeert mag als turkse kruidenier de achtertuin verfraaien - en dient als politieke schaamlap. En Ronald Klamer zal wel dienst blijven doen als SRV- man - de enige rondreizende artiest. Tenzij een reisverbod - nog net iets krachtiger dan het opheffen van de reisverplichting - ons van hem zal verlossen.
De toekomst zal zijn aan de amateurkunst !- En dan denk ik niet aan dorpshuizen of gezelligheidsverenigingen, maar elders - in wat nu nog meer dan ooit de ‘marge’ zal gaan heten - in de rafelranden van de cultuur, bezien vanuit de gecentraliseerde grote toneelhuizen. Ergens bezijden het ‘circuit van kwaliteitspodia’ zal de avantgarde van morgen onstaan. Het wordt in armoede geboren - maar het zal een noodzakelijk en levenslustig gebaar maken tegen de wereld. Inderdaad TEGEN de wereld - want de kunst heeft de plicht de wereld te blijven uitdagen. Dit is geen opgelegde plicht, zoals een reisplicht die je af kunt leggen, maar een innerlijke motivatie. Want de kunst kan alleen in vrijheidsstrijd gedijen - en niet in de wurggreep van topambtenaren, schouwburgdirecteuren en opportunistische artistiek leiders.
Advies aan de Raad voor Cultuur
Er is in het advies van de Raad voor Cultuur meer aandacht voor nieuw op te richten archaïsche toneelbolwerken dan voor de rijke en vernieuwende wereld van kleine eigentijdse reisgezelschappen. Waarom zouden stadsgezelschappen met een lokale functie tot de landelijke basisinfrastructuur moeten horen terwijl kleine gezelschappen die door het land reizen daar niet toe gerekend worden? Groepen als Dood Paard, ‘t Barre Land en Hotel Modern zijn constanten in het nationale en internationale theaterlandschap. Het zou logisch zijn als juist deze gezelschappen tot de basisinfrastructuur blijven behoren.
Om de subsidiesystematiek hanteerbaar te maken wordt er een nieuw fonds opgericht dat de subsidies moet verdelen voor instellingen die niet tot de basisinfrastructuur behoren.
De Raad voor Cultuur gaat in haar advies mee in de gedachte dat de basisinfrastructuur uit grote gezelschappen bestaat waarmee het aansluit bij de notities, wensen en verlangens van de grote gezelschappen en de schouwburgen . Het nieuwe fonds moet uitvoering geven aan de meest complexe taak die de Raad tot dusver had, namelijk het in stand houden en bevorderen van het mooie diverse theaterlandschap van ons land.
Het is nu nog niet bekend hoe het nieuwe fonds gaat functioneren, maar gezien het advies van Raad voor Cultuur dreigt het gevaar dat kleine en middelgrote gezelschappen de sluitpost van de Cultuurnota worden. In dit advies beoogt de Raad immers de oprichting van twee kostbare nieuwe stadsgezelschappen. Daarbij komt dat de minister uitvoering moet geven aan het beleidsvoornemen uit het regeerakkoord om op grond van het profijtbeginsel een bezuiniging van 50 miljoen Euro te realiseren. Gezien de focus op de grote instellingen is het niet denkbeeldig dat dit geld onttrokken zal worden aan het budget van het nieuwe fonds.
De Raad voor Cultuur wil de subsidiesystematiek veranderen om de gevreesde versnippering tegen te gaan. De voorstellen die zij daarvoor aandraagt zijn vooral instrumenteel van aard en gaan voorbij aan de artistiek inhoudelijke behoefte van de makers voor wie het grote podium niet per definitie de plek is waar zij hun dromen willen verwezenlijken.
Marten Oosthoek, zakelijk leider
Dood Paard
www.doodpaard.nl