Eerst hangen we in een lounge in een weiland met thee en Friese dumkes. Dan haalt Kees Roorda ons op. We lopen vijftig meter in de richting van een wit met lakens gebouwd huisje zonder dak met vier kamers. “Nu mag je niet meer praten” zegt Kees tegen mij en hij zegt nog iets tegen mijn gezelschap dat ik niet hoor. We komen in een kamertje met een tafel met twee stoelen en in de hoek een fauteuil. Mirjam moet op de fauteuil en ik tegenover de vrouw aan tafel. Ze kijkt me indringend aan en begint te zeggen dat ik op Hait lijk. Waar ik toch geweest ben al die jaren. En dat ik er zo goed uitzie. Ik voel me wat ongemakkelijk. Ik begrijp dat ik het personage ben geworden waar het allemaal om draait. Ik kan niet meer passief zijn, maar weet me geen raad met enige vorm van activiteit. Dus houd ik me vast aan Kees’ woorden vooraf en blijf kijken. Even later zitten we in een andere kamer. Daar staat mijn broer. Na wat vriendelijke woorden meldt hij opeens dat ik niet welkom ben. Nadat ik ook bij zus en pa geweest ben is mij op wel heel erg indringende wijze duidelijk geworden welk drama zich in dit gezin heeft afgespeeld. Dat pa gespeeld wordt door Gerardjan Reijnders voegt ook nog eens een dimensie toe. Alles aan Finster Stimmen is goed: de lokatie, ver weg van alle Oeroldrukte op het uiterste puntje van Terschelling; een mooi aangrijpend verhaal; een origineel idee dat ook nog eens op indrukwekkende wijze gespeeld wordt. Wat kan theater toch mooi zijn. Ik word er helemaal blij van, hoe treurig het ook was…

Vorig jaar waren ze ook op Oerol en dit jaar zijn ze opnieuw te gast met wederom een bewerking van een filmscenario van Marcel Pagnol. Wat een feest, deze voorstelling! In sappig, goed verstaanbaar Vlaams ontrolt zich het verhaal van een scharensliep die zijn vrouw kwijtraakt aan een simpele, innemende boer. Het verhaal is zeer eenvoudig, primitief zelfs, maar dat irriteert geen moment. Dat komt vooral door het gigantische gebrek aan pretenties en het zinderende spelplezier waarme de acteurs op het toneeltje staan. En wat kunnen ze mooi spelen, deze Vlamingen. Sinds de Wilde-voorstelling die ze met het Barre Land maakten zijn ze wat bekender in ons land. En terecht, het is een heerlijke troupe. De laatste woorden in Nagras zijn: kom zullen we lekker gaan eten? En dan mogen we midden in het bos met z’n tweehonderden aan lange gedekte tafels plaatsnemen. Twee sneetjes brood, geitekaas, jam en rode wijn. De vijf acteurs bedienen je zelf. En dat twee keer op een dag, tien dagen lang. Hartverwarmend!

De installatie van deze Belgische Marokkaan die we eerder in de hoek van Victoria en CdelaB konden zien schitteren, wil een soort persoonlijke reconstructie zijn van Mekka. Je ziet allerhande prullaria en een zootje tv-schermen waarop vage filmpjes te zien zijn. Als je erg veel moeite doet, schijn je er een soort lijn in te kunnen ontdekken…

Tegen de schemering aan staan we aan de rand van het bos. Op een duintop verschijnt een vrouw in een wit gewaad met een witte parasol. Ze zingt woordeloze zang die met een minuscuul versterkertje op haar rug een enorme reikwijdte heeft. Een man op een brommertje komt voorbij met achter op een filmprojector. Steeds meer figuren in het wit verschijnen op de duintoppen. We lopen het grote donkere bos in. Overal verschijnen projecties. Op doeken, op bomen, op acteurs. Opeens begint het uit een van de parasolstellages te regenen. Even later zien we op een grote tent gemaakt van wat een reusachtig laken lijkt, een vaag schimmenspel. Als we doorlopen -het is inmiddels pikdonker- zien we een sprookjesachtige reeks blauwelichtpunten op de grond, tientallen meters lang. Een danseres draait rond weer een andere parasol en verderop begint een bandje rockmuziek te spelen. En zo gaat het nog een tijdje door. Al weer zo’n plaatjes-kijk-voorstelling? Jazeker, maar het geheel imponeert toch vanwege vele fraaie vondsten zoals de ‘straatlantaarns’ die langzaam heen en weer bewogen worden door acteurs en een soort duinstraat met mooi licht en verrassende geluidseffecten teweeg brengen. Het geheel is groots opgezet en daarmee toch niet weer het zoveelste vrijblijvende zogenaamde ‘visuele spektakel’, waarmee vaak een hoop onduidelijk gedoe wordt gelegitimeerd in dit theatergenre. De vele hectares bos die Groupe Zur zich heeft toebedeeld, leveren wel een mooie soms bijna hallucinerende trip op.

De lokaties zijn natuurlijk het leuke van Oerol, maar niet zaligmakend. Reuze gezellig hoor met z’n allen in een scheepsruim naar een dansvoorstelling kijken, maar met een podium van nog geen halve meter hoog, is het vooral leuk voor mensen op de eerste drie rijen. Dat deert in dit geval wat minder, want de Franse barokdans was, voorzover te zien, vooral aandoenlijk en ontbeerde nogal wat niveau. Dat de voorstelling niet echt vervelend werd kwam dan ook vooral vanwege de live uitgevoerde barokmuziek (twee geweien) die eigenlijk ook dicht bij de Renaissancemuziek kwam. Het ensemble speelde onder meer op een prachtige luit met een enorm lange hals, spinet en fagot: fraaie instrumenten die je niet dagelijks op een podium tegenkomt en die verrassend mooie authentieke klanken voortbrengen die je makkelijk meenemen op je eigen tripje ver weg van de dans…

Hoe verrassend dat Olivier Provily regisseert bij Orkater. La voix humaine is een solo van Ria Marks waarbij ze muzikaal tegenspel krijgt van drie strijkers. We zien een wanhopige, vertwijfelde en o zo eenzame vrouw die een telefoongesprek voert met de man die haar kort daarvoor heeft verlaten. Marks speelt zeer ingeleefd, vooral de verschillende gelaatsuitdrukkingen en de stemmingen die ze daarmee weergeeft zijn indrukwekkend. Knappe regieprestatie in een schrijnend mooi verhaal.

Proust deel twee is traag, maar oogverblindend mooi vormgegeven met fraaie vondsten. De teksten zijn hoewel zwaar introspectief af en toe ook grappig. De ook hier weer dominante videotechniek levert erg mooie beelden op. Het verhaal kent geen handelingen, de teksten worden meer gedeclameerd dan gespeeld. Daardoor wil het voor mij toch niet echt theater worden. Ik vind dit eigenlijk meer een literatuuravond met mooie plaatjes. Vraag me af of Cassiers dat beoogd heeft..

Het is stil, er gebeurt niets en het blijft nog verdomd lang stil voordat er echt iets gebeurt. Antigone in de regie van Raven Ruëll opent gedurfd. Sophokles’ klassieker wordt hier compact verhaald met een regie die sterk is gericht op het spel van de merendeels jonge acteurs. Goed gedaan, erg ambachtelijk. Hou m in de gaten deze pas twee jaar geleden afgestudeerde en buitengemeen talentvolle Ruëll. Straftomaat vanwege onnodige zendertjes -hoe lang duurt dat nog?- die door haperingen het eerste deel flink verstoorden.

Na lange tijd weer eens Rijnders bij Toneelgroep Amsterdam, maar dit is toch ook heel erg de voorstelling van Paul Gallis. De houten planken tot zover het oog de hoogte in kan kijken, zijn een fraaie metafoor voor het benauwende hoge noorden. Het houten bouwseltje dat bij de aanvang dienst deed als videoschermn blijkt even later, behalve huiskamertje, ook een deel van de muur van de zolderkamer te zijn. Knap, maar vooral ook erg mooi. Ook het licht was betoverend en gaf de voorstelling een ongelofelijke, ja bijna magische lading. Hajo Bruins als mislukte man was hilarisch ook al vanwege zijn enorme buik. Rijnders creëert met de slapstick-achtige scènes een fijn tegenwicht voor het soms toch wat tegen melodrama aanhangende verhaal. De sublieme vormgeving en het feilloze acteren maken deze Wilde eend echter tot een memorabele voorstelling.

O wonderen van het theater. Het bestaat dus nog dat we meer dan een uur kijken naar iets waarvan we met z’n allen denk ik niet precies begrijpen waar het over gaat, maar dat het wel boeit en de zaal muisstil is. Hans Dagelet speelt een klein nietig mannetje dat gefascineerd is door toespraken van grote leiders. Hij maakt daar samen met danser Kuit en muzikant Van Brakel een hoogst eigenzinnige theatervoorstelling van die vooral fascineert door de mimische kwaliteiten van Dagelet, maar ook het dansen van Kuit is een lust om te zien. Met twee stukken zwart tape op het hoofd creëert hij een Hitler die vervolgens op clavecimbelmuziek van Bach gaat dansen, een hilarisch effect. De toespraak die Dagelet even later in het Frans doet is adembenemend, omdat het op een of andere wijze zo typisch Frans is, zonder dat ik zelf snap waarom dat zo is. Vorm overstijgt in deze voorstelling de inhoud maar wordt daarmee tegelijk ook weer inhoud, zoiets. Voor liefhebbers. Overigens: ik zag deze voorstelling in De Cirkel in Heemskerk en was aangenaam verrast door de zeer goed gevulde kleine zaal. Hartverwarmend.