Afstudeerregie Annelies van Hullebusch; klein pareltje

Vier tafels vooraan op het podium, in een vierkant met in het midden een gat, vormen de speelvloer van Sofie. Ze vertelt het verhaal van haar moeder Jacqueline - die haar bij een zeeman verwekte - van diens moeder Monique, van haar moeder Cobie, van Cecile, van Suzanne…enz. Boven het gat en de tafels een installatie: aan katrolletjes hangen rondom stenen aan touwtjes. Als Sofie een voor een deze ´ankertjes´ licht, verschijnt voor elke vrouw in dit verhaal over generaties, een treffend object. De ene oermoeder werd ontmaagd in het bos door haar oom (een broccoli met een pijl erdoor), een ander ging het klooster in maar werd toch zwanger.. (de nonnen geloofden niet dat ze Gods vrucht droeg..), een derde werd op haar veertigste pas verliefd; de zeventigjarige vader verloor op de vooravond van de geboorte het leven (een infuus).. Als ze rondom het verhaal vertelt heeft, hangt er een stamboom waarbij we ons bij elk object een verhaal kunnen herinneren..

De stamboom heeft, via een lijn op de theatervloer, een extra vertakking naar achter in de zaal waar het lichaam van de moeder (een onthoofde paspop waarin soms licht opgloeit) opgebaart ligt. Omdat de moeder al tot leven wordt gewekt in het verhaal – en vervolgens weer sterft: het ongeluk bij de ophaalbrug waarbij ze haar nek breekt, de rouwstoet daarna enz. lijkt het lijk daar achterin de zaal los te staan van het geheel op de tafels voor ons. Voor de herinnering aan Jacqueline is de pop overbodig.

Het verhaal van Jacqueline wordt gestart met haar dood en eindigt bij de geboorte van Sofie zelf. Rechtsachter op de tafel; het dorpje in kleine papieren huisjes, compleet met kerkje. Zonder overdrijving, maar met treffende typering vertelt en speelt Sofie van de dorpsgenoten en de begrafenis. Hoe de vrouwen in het breiwinkeltje van haar moeder de-bibber-uit-hun-lijf gingen zitten breien. Uit het, nu van binnenuit verlichtte kerkje, haalt ze het draagbaartje met een moeder van papier, uit een huisje een pakje lucifers en hop.. de crematie is een feit. Het beeld is prachtig direct; werkt omdat ze zonder ruis of poespas is. Links voorop haar podium heeft Sofie een microfoon en een voetenpaneel waarmee ze haar stem kan opnemen en weer afspelen. Klein mompelen, neuriën, zingen, hijgen of schreeuwen, wordt kort opgenomen en in herhaling een persoonlijke soundtrack.

Annelies van Hullebusch, die dit jaar afstudeert aan de Performance opleiding in Maastricht, en Sofie Palmers, die daar als actrice afstudeert, bundelen hier samen hun krachten. Annelies komt vanachter haar ´knutseltafel´: ze houdt van verhalen, het verdriet van de kleine mens, van ambacht (de vissers, het breien..) - en de vertaling ervan naar het theater is in eerste instantie in beelden. Op zeer eigen wijze creëerde ze de installatie, de huisjes,.. de vrouwen moesten voor haar in eerste instantie in die objecten en de stamboom vorm krijgen. Daarnaast schreef ze samen met Sofie de tekst. Ze vertrekt daarbij graag vanuit zichzelf, eigen namen - geboortedata misschien, waardoor je zou kunnen twijfelen of ze Sofie nu haar eigen verhaal laat vertellen of niet. Dit is niet het geval, de vrouwen, de zee, de vissers en het breiwinkeltje kregen stuk voor stuk gestalte in haar fantasie. De tekst is recht door zee, bij vlagen poëtisch en waar het moet: in West-Vlaams dialect. Hilarisch, vooral omdat Sofie het zo trefzeker weet neer te zetten. Een mooie actrice, die weet te ontroeren. Haar spel zit in nuances: Grote gebaren zou het stuk ook niet verdragen, want hoewel de voorstelling klopt, is ze ook fragiel. Achteraf heb je het gevoel alsof iemand je een verhaal heeft voorgelezen, een droom die alweer vervlogen is.. en dat is ook goed. Sorry dat ge t zo te weten moet komen maar beter nu dan ooit.. is niet pretentieus en wil niet wakker schudden of boodschappen overbrengen.. Ergens aan zee hebben deze dames aan een oester staan wrikken en uiteindelijk, dan toch; een klein pareltje gevonden…

Nienke Scholts

Gezien: Première 20 april 2009, STUK Leuven. Vanavond 21 april, de tweede voorstelling. Speellijst..? = Nodigt haar uit!

Regie en tekst Annelies Van Hullebusch Spel en tekst Sofie Palmers Kostuumvormgeving Nikè Moens Coach Jo Jochems Productie www.fabuleus.be Coproductie kunstencentrum STUK vzw