De Flex-acteur
de discussie liep van 1/3/01 tot 6/6/01
Door de redactie
Het lijkt alsof het vak van acteur aan het veranderen is. In Amsterdam is de toneelschool gefuseerd met de kleinkunstacademie. In Maastricht is dit seizoen de opleiding tot performancekunstenaar van start gegaan. Maar ook bij theatermakers is er een verschuiving gaande. Zo brengt Koos Terpstra bij het Noord Nederlands Toneel cabaret en toneel samen, in een poging de mentaliteit van de cabaretier en de technieken van de acteur te combineren.
Wat is het effect van deze veranderingen? Zijn theatermakers inderdaad op zoek naar een ander type acteur? Wat betekent dat voor acteurs, voorstellingen en publiek?
En natuurlijk: zijn deze veranderingen toe te juichen?
Lees de achtergronden >
|
Samenvatting:
De Flex-acteur was de eerste discussie op Stuggezaal.nl. De discussie heeft twee maanden online gestaan en er waren zes bijdragen. Hoewel de vraag over de veranderingen van het vak acteur heel breed gesteld was, kwam de rol van de opleidingen het meest naar voren. Veel van de schrijvers hadden een acteer-opleiding gevolgd of waren nog bezig aan hun opleiding.
Velen van hen vinden dat door ons gesignaleerde nieuwe acteur al lang bestaat en vinden het logisch dat opleidingen inspelen op deze ontwikkeling. Acteurs zijn ook theatermakers. Alle discussianten vinden dit een positieve ontwikkeling. Als acteurs verschillende technieken beheersen, kunnen ze beter "hun innerlijke drijfveer vormgeven", zelfstandiger opereren, hebben ze een betere voorbereiding op de beroepspraktijk. Ook komt het de diversiteit van de podiumkunsten ten goede.
De vraag is alleen of de opleidingen met het programma dat ze nu aanbieden wel de goede weg bewandelen. Martijn de Rijk vind dat cross-overs uit een noodzaak gemaakt moeten worden en niet uit vorm. Opleidingen moeten in plaats van mogelijkheden tot cross-over juist de grenzen van het vak aangeven om zo makers bewustere keuzes te laten maken. Ook Feico Nobel waarschuwt voor onoverzichtelijke en tè veelzijdige opleidingen. Berith Danse betwijfelt of er wel de kennis op de scholen is om de ambities waar te maken.
Voorlopig bijft de kerntaak van de opleidingen toch de ambachtelijke kant van acteren, die jammer genoeg niet verder is benoemd en uitgewerkt in de discussie.
|
Ik denk dat de veranderingen noodzakelijk zijn voor en tegelijk inherent aan de huidige ontwikkelingen in theater. De regisseur is niet meer de 'metteur-en-scene', hij/zij is de theatermaker. De acteur is niet meer de marionet die de tekst zegt, hij/zij is de theatermaker. Persoonlijkheid, het eigen lichaam, de eigen ontwikkeling en visie op de wereld en het theater zijn net zo belangrijk als technische 'skills'. Nu de grenzen tussen verschillende kunstvormen (toneel, film, beeldende kunst, muziek etc) meer en meer vervagen en 'cross-overs' aan de orde van de dag zijn, kan een all-round opleiding de diversiteit alleen maar ten goede komen.
Daphne Richter, ( daphnerichter@hotmail.com)
Daphne Richter is student theaterwetenschap
06/03/2001 18:52
Het is waar dat een allroundopleiding de diversiteit ten goede komt, maar ik denk ook dat het zal leiden tot vervlakking. Het is interessant als meerdere mensen uit verschillende disciplines elkaar ontmoeten, omdat iedereen vanuit zijn eigen vakgebied op zoek kan gaan naar de grenzen van zichzelf en zijn/haar vak. Dit leidt, naar mijn mening, tot verdieping. Als je dit als standaard gaat invoeren op scholen, komt de nadruk te veel te liggen bij de vorm (je moet veel verschillende dingen kunnen). Dit gaat denk ik ten koste van de inhoud van wat iemand maakt.
Volgens mij moet de doelstelling van een school zijn om duidelijk te zijn bij het aangeven van de grenzen van het vak dat ze je leren. Als een student dan behoefte heeft om buiten die grenzen te treden, moet hij/zij er voor vechten, wat alleen maar kan leiden tot verdieping, want blijkbaar is de noodzaak van de student om dit te doen erg groot. Als een school zelf de grenzen van het vak vervaagt en de student de mogelijkheid om de grenzen te overschrijden op een presenteerblaadje aanbiedt, dan weet op een gegeven moment niemand weer wat de essentie van zijn vak is.
Dat een regisseur niet meer metteur-en scene is en dat een acteur meedenkt en actief in een proces staat, dat weten we al jaren. Dat is geen punt van discussie meer. Wat ik wel punt van discussie vind is, dat jonge makers niet geleerd moet worden om cross-overs te maken, maar om te weten wat je eigen vak inhoudt. De cross-over moet gemaakt worden uit persoonlijke noodzaak en niet omdat het in de mode is. Persoonlijke noodzaak moet uitgangspunt zijn en niet de vorm, waarin die wordt geuit.
Ik snap dat scholen actueel willen reageren op tendenzen in de praktijk, maar ze moeten niet de praktijk voor willen zijn.
Ik wil afsluiten met de volgende zin. Niet van mezelf, maar van een klasgenoot:
"Leer eerst maar een interessante tekening maken met twee kleurpotloden, voordat je meteen een hele kleurdoos wil."
Martijn de Rijk, ( martijnderijk@hotmail.com)
Martijn de Rijk is vierdejaarsstudent in Maastricht (acteursopleiding)
08/03/2001 14:53
Ik denk dat het van belang is om uit te gaan van het feit dat het acteurschap in de grondslag een ambacht is. Dat betekent voor mij dat net als bij het leren maken van een stoel er basis elementen zijn die je goed onder de knie moet krijgen om een vakkundige acteur/actrice te kunnen zijn. Voor de beheersing van je stem, je fysiek en je fantasie ( improvisatie) is daar qua techniek niet veel veranderd, behalve opvattingen over hoe je tot deze trainingen komt. Men spreekt dan van de fysieke acteur en de tekstacteur.
Dat er tegenwoordig een bredere training verlangd wordt voor de acteur om zodoende beter voorbereid te zijn op de aanvraag in de praktijk is alleen maar toe te juichen.
Als de scholen in staat zijn om een bredere waaier aan te bieden aan technieken en mogelijkheden aan de student betekent dat dat er een grotere flexibiliteit en een grotere vakkundigheid wordt gevraagd voor binnen de scholen.Daarin moet in de gaten gehouden worden dat hetgeen aangeboden van kwaliteit is en niet een enorme kwantiteit!!Voor de selectie van de student moet er ook meer openheid zijn waarin blijkt dat de ene student beter is in dit en de andere in dat maar beide even waardevol. De kwaliteit van de afgestudeerde acteur zal diverser zijn. Laten we hopen dat de docenten die deze selecties doen ook werkelijk een oog hebben voor dergelijke talenten en hun conservatieve brillen afzetten zoals ik die heb meegmaakt 8 jaar geleden in mijn selectie tijd.In Maastricht is mij bijvoorbeeld verweten dat ik theater maakte en geen toneel tijdens de lessen!!
Voor de acteur is het ook veel interessanter om zich breed op te leiden en hij/zij zal daar profijt van trekken in het werkveld omdat hij/zij breder inzetbaar is en creatiever met zijn/haar kunne om kan gaan.
Want in ons vak is het niet eens nodig je tot de THEATERS te beperken. Theater maken is een vak met oneindig veel mogelijkheden en hoe breder je geschoold bent hoe leuker het wordt!!
Berith Danse, ( dansquin@nl.packardbell.org)
Berith Danse is theatermaker en actrice en studeert momenteel aan de tweede fase opleiding DasArts in Amsterdam.
07/04/2001 19:00
Ik denk dat je je allersserst moet afvragen waar het om gaat. Er zijn veranderingen in de praktijk. Acteurs worden zelfstandige theatermakers, de rol van performance, van beeld en geluid wordt groter. Theater en film komen verder parallel te lopen van Veejays tot en met weet ik veel (ik zie en volg niet alles ondanks dat op mijn school met ingang van dit jaar de performance opleiding is gestart). Vraag is blijft dat? Of is het een hype? Moet een toneelschool daar ogenblikkelijk op inspringen? nu het veranderen van het acteursvak is naar mijn idee al langer aan de gang. Arnhem leidt haar acteurs al jarenlang op tot makers dus dat is niet nieuw. ik vind de verandering van het karakter van de acteur een pluspunt. techniek blijft hoe dan ook belangrijk, bij alles. maar een acteur moet zelfstandig kunnen opereren, zelf creeren en ik vind dat daar in de opleidingen nog meer de nadruk op mag worden gelegd dan nu al het geval is. het gevaar is dan dat de opleiding te veelzijdig wordt en daardoor onoverzichtelijk, ook voor de student, wie weet is het dan handig de opleiding te verlengen? of sterker toe te spitsen op een aantal belangrijke punten.
Nou is dat in Maastricht al niet makkelijk om dat het in geografisch opzicht al mijlenver van de theaterpraktijk afstaat. Er komen hier weinig nieuwe groepen. het theateraanbod is over het algemeen om te grienen. (van de jaarlijkse Ivo van Hove of Ger Thijs word ik niet vrolijk) dus ontstaat er binnen de school ook weinig discussie. Al helemaal omdat de school nog steeds beheerst wordt door het beginsel van de grote acteur, de Bokma of Asschat. terwijl theater voor mij gaat over een ensemble dat iets creeert.
Waarop zou zo'n school zich moeten toespitsen? Wat is het nieuwe aan de nieuwe acteur? ik kom hier op terug
Feico Sobel, ( feicojoost@hotmail.com)
Feico Sobel is derdejaars student regie aan de toneelacademie Maastricht.
10/04/2001 16:12
Allround theatermaker, bestaat dat? Een allround acteur wel, een regisseur die vanuit verschillende technieken werkt ook, maar een acteur is geen regisseur en andersom geldt hetzelfde. Dus blijft de acteur in weze uitvoerend en de regisseur de maker. Maar de cross-over in deze beroepen zijn er wel natuurlijk. Ik maak er zelf ook dankbaar gebruik van. En natuurlijk is het prettig voor zowel een acteur als een regisseur een breed scala aan technieken (zowel fysiek als materieel) in huis te hebben om zijn/hun innerlijke drijfveer vorm te geven. En hoe breder iedereen geschoold is, hoe meer kruisbestuivingen er kunnen plaats vinden.Dat is precies wat ik destijds in Maastricht gemist heb, wat niet alleen aan de locatie ligt. (ai) Dus hoera voor de brede stroming, want theatermaken, in welke vorm dan ook, doe je met elkaar, de tijd van de ego-kickende acteurs en regisseurs hoop ik nog steeds voorbij te zien gaan en deze bredere aanpak kon daar wel eens heel goed voor zijn.
Maar ja, is een typische tekstacteur nu opeens een slechte acteur?
Frank Hoek, ( tractatie@planet.nl)
Frank Hoek is regisseur en artistiek leider van Theatergroep TROOST
11/04/2001 18:24
In de bijdragen hieronder is een paar keer gesteld dat acteren een ambacht is. Op de beroepsopleidingen moeten je dan de beginselen van zo'n ambacht bijgebracht worden. Vier jaar lijkt me al weinig tijd om 'alleen maar' tekst acteur te worden, laat staan om je allround te bekwamen. Nu las ik laatst dat in Leeuwarden een MBO-theater/perform-opleiding zou starten (zie de Achtergronden). Dit MBO-idee sluit volgens mij erg aan bij dat ambachts idee. Als acteren een ambacht is, is het dus een aan te leren vaardigheid. Je kunt je dan ook een VMBO-opleiding theater/performen voor stellen.
Voor zover ik weet moest je toch voor de theaterscholen HAVO of meer hebben; wordt daar in de praktijk mee gesjoemeld? Wat ik ook niet weet is of er überhaupt nog acteurs zijn, die niet van de Toneelschool (of een particuliere opleiding) komen? Ik kan me wat nieuwe soap-acteurs voorstellen, maar wellicht hebben die ook een diploma op zak. Kun je eigenlijk nog op écht ambachtelijke wijze, door bij iemand in de leer te gaan, beroepsacteur worden? Floortje Bakkeren, ( floortje@moose.nl)
Floortje Bakkeren is student theaterwetenschap en Moose-redacteur
20/04/2001 17:27
|
|
|
