Nu nog niet…

Eugene Dawn, een wetenschapper in dienst van het Amerikaanse leger is de hoofdpersoon in Roeland Fernhout’s solo voorstelling ‘Schermerlanden’, gebaseerd op het boek ‘Dusklands’ van de Zuid-Afrikaanse schrijver Coetzee. Dawn schrijft, in een kenmerkende glazen Versweyveld-kubus, propaganda die de onderwerping van Vietnam moet bewerkstelligen. De oorlog woedt echter in een land waar hij nog nooit is geweest en ook voelt hij totaal geen behoefte om er ooit naartoe te gaan. In formules, filosofieën en berekeningen vangt deze, door Fernhout gevoelloos neergezette man, geweld. Maar zelfs zonder veel gevoelens te tonen slaat het geweld ook bij hem thuis op een schokkende wijze toe.

De voorstelling werd in een klein gezelschap gepresenteerd in Studio 1 in de Amsterdamse Stadsschouwburg, maar hoewel Fernhout gewoonlijk een gezegend acteur is, lijkt deze presentatie nog iets te vroeg. De tekst lijkt Fernhout nog niet in het geheel eigen te zijn en hoewel de gevoelloze tekstbehandeling zonder twijfel geheel bewust is, zorgt deze voor een monotoon geheel in ritme en kleur. De tekst is een brij van woorden die te weinig afwisseling krijgen, waardoor mijn aandacht verslapt, en de ongevoeligheid van de Dawn blijkt te weinig een goed uitgewerkt fundament te hebben om te blijven boeien.

Op de site van toneelgroep wordt niet duidelijk wie verantwoordelijk is voor de scenografie, maar zoals al eerder beschreven doet deze een groot aandeel van Jan Versweyveld, de vaste scenograaf van Toneelgroep Amsterdam, vermoeden. De glazen kubus is verstikkend en dat werkt denk ik goed voor Dawn’s emotionele vacuüm, maar Fernhout weet niet genoeg door het glas te breken en misschien heb ik deze scenografie-formule nu wel genoeg gezien.

Het moment, aan het einde van de voorstelling, waarin Dawn de geur van tapijt als een vertrouwde vriend opsnuift en vervalt in een hard kinderlijk krijsen schrikt me wel wakker en blijft nog uren, in de trein naar huis, door mijn hoofdgalmen.

Als er in de tekst gesneden wordt, iets doordachter omgegaan wordt met wat ‘gezegd’ wil worden en op de één of andere manier meer echtheid en veelzijdigheid gespeeld wordt kan deze voorstelling eventueel wel iets worden, maar nu nog niet.